Keulsepoort

Valuas en Guntrud – Hay Mansvelders

De legenda wil dat Valuas (Flujas in het Venloos) en zijn vrouw Guntrud de stichters van de stad Venlo zijn. Valuas was de hoofdman van een stam die de Bructeren werden genoemd. Ze zouden zich in 96 na Christus aan de oevers van de Maas hebben gevestigd in en rondom een burcht met de naam de Vrijburg.

Dat het tweetal de stichters van de stad zouden zijn wordt al eeuwenlang verteld. In de Middeleeuwen werden ze vereeuwigd in de vorm van de reuzenpoppen die nog af en toe met het Akkermansgilde door Venlo trekken. Dit bronzen beeld werd in 2000 door Hay Mansvelders gemaakt en aan de stad geschonken door Frans Swaghoven van hotel-restaurant Valuas. Als onderdeel van het project maakte Mansvelders tevens een kleine versie van het beeld dat in een oplage van 250 in brons werd gegoten. Om aan de altijd gebleven vraag naar de miniatuurversie te voldoen besloot de Venlose kunstenaar in 2020 de kleinere versie nieuw leven in te blazen, zij het met wat kleine aanpassingen.

De kunstenaar: Hay Mansvelders

Hay Mansvelders (Venlo, 1935) is als beeldend kunstenaar autodidact. Op jonge leeftijd ging hij werken bij Beeldenfabriek St. Joseph, maker van religieuze beelden. Hier bekwaamde hij zich in het metier en ontwikkelde een uitgebreide kennis over de klassieke beeldtaal en de bijbehorende symboliek. Daarnaast volgde hij enkele jaren privélessen bij Limburgse kunstenaars als Sef Moonen en René Wong.

In de jaren zestig was Mansvelders medeoprichter van de Venlose Vrije Academie, een centrum voor kunstzinnige vorming; als (staf)docent richtte hij zich vooral op de artistieke ontwikkeling van jongeren. Het was zijn belangrijkste drive om juist deze groep de mooie kant van culturele zelfexpressie te laten zien.

‘Cultuur kan mensen veranderen’, zo zag hij het. Wat Mansvelders toen vond, vindt hij nog steeds: kunst moet voor iedereen beschikbaar zijn, niemand uitgezonderd. Het was immers zijn eigen ervaring dat creatieve expressie leidt tot het opbouwen van zelfvertrouwen.

In de jaren tachtig werd Mansvelders directeur van Vrije Academie Noord-Limburg. Toen hij verstrikt raakte in een kantoor- en vergaderstructuur en steeds minder toe kwam aan zijn eigen werk, vestigde zich als ‘beeldend vormgever’, een naam die hij zelf had bedacht en sindsdien is blijven voeren. Hij zag zichzelf niet als kunstenaar, ‘uit respect voor de echte’, zo stelde hij met regelmaat.

Nog steeds staan in zijn geboortestad Venlo diverse beelden van hem in de openbare ruimte, zoals Valuas en Guntrud, de stichters van Venlo, bij het Limburgs Museum en de Jocushaan bij het stadhuis. De basis voor Hays kunstenaarschap is en blijft zijn fascinatie voor alles wat groeit en bloeit; dieren, planten, mensen. Hij ontwikkelde een eigen beeldtaal, herkenbaar aan de afgewogen lijn tussen figuratie en abstractie.

 De Keulsepoort

De Keulsepoort maakte als een van de vier hoofdpoorten lange tijd onderdeel uit van de tussen 1340 en 1345 gebouwde vestingwerken van de stad Venlo. In de 19e eeuw gingen die vestingwerken – net als bij veel andere Nederlandse steden – dusdanig knellen, dat besloten werd ze af te breken. Dat gebeurde tussen 1867 en 1872. Bij werkzaamheden op deze plek in 2011 bleek dat de fundamenten van de poort ondergronds nog intact zijn.

Na afbraak van de stadsmuren werd op de Keulsepoort en wat nu het (aangrenzende) Julianpark is, de Köln-Mindener spoorlijn aangelegd. Het betrof een Duitse treinverbinding die deel uitmaakte van het traject Hamburg-Parijs. Net voor de Tweede Wereldoorlog werd vlak bij de fundamenten van de Keulsepoort, het gebouw gerealiseerd dat lange tijd dienst deel als postkantoor, maar waar tegenwoordig museum van Bommel van Dam in is gevestigd.

Het spoortraject verdween na de oorlog en in de plaats ervan kwam het Julianapark. De Keulsepoort was daarna enkele decennia een van de toegangswegen voor autoverkeer naar de binnenstad. Die weg werd eind vorige eeuw afgesloten waarna de Keulsepoort een plein werd. In 2000 verrees aan dat plein het Limburgs Museum, in 2021 opende museum van Bommel van Dam de deuren in het ernaast gelegen, voormalig postkantoor, na zo’n vijftig jaar gevestigd te zijn aan de Deken van Oppensingel, enkele honderden meters verderop. Dat pand was speciaal voor het museum gebouwd, met daarin ook de woning van beide oprichters, Maarten en Reina van Bommel-van Dam. In 2021 werd eveneens begonnen met de herinrichting van de Keulsepoort die onder meer een groener karakter heeft gekregen. Vanwege de aanwezigheid van de twee musea wordt de Keulsepoort in de volksmond ook vaak Museumplein genoemd. Tegen het Limburgs Museum ligt een gebouw dat oorspronkelijk een van de oudste en wellicht het oudste tankstation van Nederland was. Het stamt uit 1933 en was van de American Petroleum Company (later Esso). Tegenwoordig is er horeca in gevestigd.