Keulse Poort

Jocus Haan – Rik van Rijswick

D’n Haan is Rik van Rijswicks versie van Jocus Haan, symbool van het gelijknamige Venlose vastelaovesgezelschap die ook opdracht gaf voor het kunstwerk dat vanaf november 2019 op een prominente plek pronkt als geschenk aan de stad. Reizigers die vanaf het station de stad in lopen worden door de haan welkom geheten.

Het idee ontstond aan de vooravond van het 16 x 11 jubileumjaar van Jocus. Voor alle betrokkenen was duidelijk dat het geschenk een kunstwerk moest zijn dat symbool stond voor de inwoners van de stad Venlo. In die periode had Jocus contact met kunstenaar Rik van Rijswick vanwege het initiatief om zijn beeld van De Vreedzame Krijger terug laten keren naar de plek waar het eerder stond op De Kop van de Weerd. Over Jocus Haan zei Van Rijswick voorafgaand aan de onthulling: “Ik begreep het gevoel en de symboliek die dit kunstwerk moest uitstralen. Een grote, fiere haan bovenop een scepter. Een beeld dat past bij Jocus, een vereniging waar tradities hoog in het vaandel staan.”

In de sculptuur zijn zowel nieuwe als restmaterialen verwerkt. Allemaal afkomstig van Venlose bedrijven die actief zijn in de maakindustrie. Centraal in het beeld is het kloppende hart van de Jocushaan geplaatst. Dat staat aan de ene kant symbool voor kracht, moed, verbondenheid, maar tevens kwetsbaarheid. Aan de andere kant voor het hart van de stad Venlo.

De kunstenaar: Rik van Rijswick

De tegenwoordig in Beesel woonachtige Rik van Rijswick (Tegelen, 4 maart 1972) ging na het afronden van vwo-opleiding naar de Grafische School Eindhoven en Fontys Hogeschool Produktvormgeving om vervolgens als vrij kunstenaar aan de slag te gaan. De Krijger is niet zijn enige grote kunstwerk dat in de Venlose binnenstad is te zien. Op het museumplein aan de Keulsepoort staat D’n Haan, zijn versie van Jocus Haan, symbool van Venloos Vastelaoves Gezelschap Jocus. In Beesel staat op een rotonde De Draak, een verwijzing naar de Drakenspelen die eens in de zeven jaar in dit dorp worden gehouden.

Lange tijd maakte Van Rijswick alleen vrij werk zoals een serie Guardians of Wachters. Tot hij op een gegeven moment zijn ‘ziel had geleegd’ en hij ook in opdracht begon te werken. Hij zoekt dan altijd naar de gemene deler zodat zowel kunstenaar als opdrachtgever tevreden zijn over het creatieve proces en eindresultaat.

De Keulsepoort

De Keulsepoort maakte als een van de vier hoofdpoorten lange tijd onderdeel uit van de tussen 1340 en 1345 gebouwde vestingwerken van de stad Venlo. In de 19e eeuw gingen die vestingwerken – net als bij veel andere Nederlandse steden – dusdanig knellen, dat besloten werd ze af te breken. Dat gebeurde tussen 1867 en 1872. Bij werkzaamheden op deze plek in 2011 bleek dat de fundamenten van de poort ondergronds nog intact zijn.

Na afbraak van de stadsmuren werd op de Keulsepoort en wat nu het (aangrenzende) Julianpark is, de Köln-Mindener spoorlijn aangelegd. Het betrof een Duitse treinverbinding die deel uitmaakte van het traject Hamburg-Parijs. Net voor de Tweede Wereldoorlog werd vlak bij de fundamenten van de Keulsepoort, het gebouw gerealiseerd dat lange tijd dienst deel als postkantoor, maar waar tegenwoordig museum van Bommel van Dam in is gevestigd.

Het spoortraject verdween na de oorlog en in de plaats ervan kwam het Julianapark. De Keulsepoort was daarna enkele decennia een van de toegangswegen voor autoverkeer naar de binnenstad. Die weg werd eind vorige eeuw afgesloten waarna de Keulsepoort een plein werd. In 2000 verrees aan dat plein het Limburgs Museum, in 2021 opende museum van Bommel van Dam de deuren in het ernaast gelegen, voormalig postkantoor, na zo’n vijftig jaar gevestigd te zijn aan de Deken van Oppensingel, enkele honderden meters verderop. Dat pand was speciaal voor het museum gebouwd, met daarin ook de woning van beide oprichters, Maarten en Reina van Bommel-van Dam. In 2021 werd eveneens begonnen met de herinrichting van de Keulsepoort die onder meer een groener karakter heeft gekregen. Vanwege de aanwezigheid van de twee musea wordt de Keulsepoort in de volksmond ook vaak Museumplein genoemd. Tegen het Limburgs Museum ligt een gebouw dat oorspronkelijk een van de oudste en wellicht het oudste tankstation van Nederland was. Het stamt uit 1933 en was van de American Petroleum Company (later Esso). Tegenwoordig is er horeca in gevestigd.